In België heeft elke burger het recht om de politie te filmen, te fotograferen of op te nemen. Hier zijn echter wel voorwaarden aan verbonden. Je mag de politie niet hinderen in haar werk en je moet meedelen dat je aan het filmen/fotograferen/opnemen bent. Ook een audio-opname kan een bewijsstuk zijn.
Politiemensen mogen u nooit dwingen te stoppen met filmen indien u het verloop van de interventie niet hindert.
In geen enkel geval heeft de politie het recht te eisen dat u gemaakte opnames wist of uw materiaal (camera, smartphone) uit handen geeft zodat men zelf de opname kan wissen.
De politie mag je materiaal niet in beslag nemen, tenzij ze aanwijzingen heeft dat er een verband is met een overtreding (gerechtelijke inbeslagname) of dat uw toestel een gevaar vormt voor de openbare orde (administratieve inbeslagname).
Gaat de politie toch over tot het wissen van bestanden of tot inbeslagname van uw smartphone dan hebt u er alle belang bij beleefd te laten merken dat u niet akkoord gaat en bewijzen te verzamelen om achteraf nog te kunnen reageren.
U mag altijd uw beelden overmaken aan de pers of aan de juridische overheden. Wil u ze verspreiden op het internet, dan maakt u beter (hoewel dit niet altijd verplicht is) de politiemensen onherkenbaar (blurren, zwarte banden) om het beeldrecht van de politiemensen te respecteren. Dit is een onmiskenbaar recht, maar niet absoluut. Soms heeft de vrijheid van informatie voorrang.
Neem foto’s van uw verwondingen en van uw eventueel beschadigde of besmeurde kledij. Neem ook later nog foto’s om de evolutie van uw kwetsuren (bloeduitstortingen) te kunnen aantonen.
Contacteer zo snel mogelijk uw vertrouwensarts om uw verwondingen te laten vaststellen. Zorg voor een gedetailleerd medisch verslag dat de verenigbaarheid aantoont met de oorzaak van uw verwondingen. Maak een tweede afspraak indien u vreest dat uw toestand kan verergeren.
Heeft u geen vertrouwensarts en kent u de arts niet bij wie u terecht komt, dan is het aan te raden niet mee te delen dat u door de politie verwond bent. Het zou sommige artsen er kunnen toe brengen dat ze geen gedetailleerd verslag willen opmaken.
Brengt de politie u naar een ziekenhuis, vraag dan dat het medisch consult zonder aanwezigheid van politiemensen kan doorgaan. Vraag om een zo gedetailleerd mogelijk verslag, met onder meer de naam van de arts en de vertelde feiten, en vraag een kopie.
Het is belangrijk zo snel mogelijk na de feiten het verloop ervan te noteren. Nog eens: het is belangrijk een maximum aan details te geven: plaatsen, uren, aanwezigen, aantal betrokken politiemensen. Identificeer deze aan de hand van hun naam of nummer op hun uniform, hun graad, de nummerplaat van hun voertuig, de naam of het nummer van de politiezone op het voertuig, een beschrijving van hun uiterlijk, hun taal, een robotfoto (gebruik hiervoor de app flashface.ctapt.be).
Blijf neutraal en hou u bij de feiten, die u chronologisch opsomt. Een dergelijk schriftelijk verslag kan een goede basis vormen voor een klacht.
Waren er getuigen? Kon u hun gegevens en de inhoud van hun getuigenis te weten komen? Hebben deze mensen foto’s, video’s, audio-opnames gemaakt ?
Waren er bewakingscamera’s in de buurt? Beelden van deze camera’s kunnen opgevraagd worden bij het contact dat vermeld staat op het pictogram dat in de buurt van de camera moet aanwezig zijn.
In geval van arrestatie op een commissariaat: heeft u documenten in verband met uw arrestatie, zoals een uittreksel uit het register van vrijheidsberovingen? Indien niet is het van belang dit op te vragen bij de Korpschef van de betrokken zone. In geval van verhoor, vraag om een proces-verbaal hierover.
In geval van materiële schade, zorg voor foto’s, maak een lijst en een inschatting van de waarde, eventueel aan de hand van aankoopfacturen.
Hoe moeilijk dit ook is, het is aangeraden om snel mogelijk na de gebeurtenissen te reageren en een klacht in te dienen tegen de politie.
Je gaat best eerst ten rade bij een gespecialiseerd advocaat om te beslissen over welke procedure je best volgt en wat de gevolgen er van zijn (financiële en andere).
Ben je minderjarig, neem contact op met het Kinderrechtencommissariaat (0800 – 20 808).
Gaat het om discriminatie, contacteer UNIA (0800 – 12 800).
Afhankelijk van de feiten kunnen verschillende instanties in aanmerking komen om klacht neer te leggen. Hebben politiemensen onbeleefde of onbeschofte taal gebruikt raden we een burgerlijke procedure aan. Gaat het daarentegen om fysiek geweld, dan dringt, naast de burgerlijke procedure, ook een strafrechtelijke procedure zich op.
- Een politiecommissariaat: je kan in eender welk politiekantoor klacht indienen tegen een politiedienst of -agent. We raden het af een klacht in te dienen op het commissariaat van de betrokken politiemensen.De politie mag nooit weigeren je klacht te noteren, laat je dus niet afschepen met een doorverwijzing naar Comité P. Het commissariaat moet de klacht doorgeven aan de specifieke dienst Intern Toezicht of aan het Parket. Dit kan leiden tot een gerechtelijk onderzoek en in theorie dus tot een vervolging van de agenten in kwestie, maar het leidt niet noodzakelijk tot een onderzoek, proces of veroordeling.
- Het Parket van de Procureur des Konings: het Parket moet de verschillende elementen van het dossier inzamelen om te bepalen of een vervolging van de daders al dan niet aangewezen is. Net als wanneer je klacht indient via een politiekantoor, leidt niet noodzakelijk tot een proces of veroordeling. Hier vind je het parket voor jouw regio.
- Een onderzoeksrechter: in geval van fysiek geweld of andere ernstige inbreuken kan het slachtoffer best direct een klacht met burgerlijke partijstelling neerleggen bij een onderzoeksrechter en dit met de hulp van een advocaat gespecialiseerd in strafrecht.
- Het Comité P: het Comité P is een controle-orgaan dat elk jaar een verslag moet uitbrengen aan het parlement. Zij behandelen geen individuele klachten, maar signaeleren structurele problemen van de politie aan het parlement, en daarvoor baseren ze zich op de klachten die ze ontvangen. Je kan online klacht indienen. Het Comité P kan alleen een onderzoek openen en het dossier eventueel overmaken aan de de specifieke dienst Intern Toezicht van de betrokken dienst of aan het Parket. Het is dus niet bevoegd om de betrokken politiemensen te sanctioneren of het slachtoffer te vergoeden.
- Algemene Inspectie van de Politie (AIG): in functie van de ingediende klacht zal de AIG de klacht zelf onderzoeken, of deze voor onderzoek overmaken aan de korpsleiding van de politieagenten in kwestie. Net als Comité P is de AIG niet bevoegd om zelf agenten te sanctioneren, maar hebben zij eerder een signaalfunctie. Wel kan bij bepaalde klachten een bemiddelingsprocedure opgestart worden tussen jouw en de bevoegde agenten. De AIG voert ook inspecties uit waarbij ze controleert of de politiediensten zich houden aan de regelgeving, waarden en normen. Als er dus over een bepaald korps veel klachten komen, kan de AIG zo'n audit uitvoeren. Hier kan je ook online klacht indienen.
Het is aan te raden om dit, in de mate van het mogelijke, te beslissen in samenspraak met uw advocaat.
- Het kan nuttig zijn de pers te alarmeren en de feiten uit te leggen, maar best na het afspreken van een strategie met uw advocaat, zodat uw klachtprocedure geen nadeel ondervindt.
- U kan ook de bevoegde autoriteiten interpelleren. Dit kan de burgemeester zijn die aan het hoofd staat van het politiecollege van de betrokken politiezone. Deze kan geïnterpelleerd worden via de gemeenteraad, een petitie, een brief, een manifestatie. U kan ook een parlementslid aanspreken om de politiek verantwoordelijken aan te spreken via het Parlement.
Een ernstig misbruik vanwege politiediensten mediatiseren of de politiek verantwoordelijken interpelleren kan de bestaande controleorganen of Justitie aansporen om uw dossier ter harte te nemen.
- Signaleer uw zaak op de site van PoliceWatch. De gegevens die hier verzameld worden zullen het Observatiepunt tegen Politiegeweld in staat stellen het fenomeen te monitoren en zijn pleidooi bij de bevoegde autoriteiten te ondersteunen. U kan dit doen via het online formulier.
Momenteel beschikken wij enkel over Franstalige modelbrieven. Wij werken aan Nederlandstalige alternatieven. Contacteer policewatch@mensenrechten.be indien u hulp nodig heeft bij het opstellen van een brief.